ʻUiha

Mei he Wikipedia
ʻUiha (motu)
Hala toa ongo

Ko ʻUiha ko e motu lahi mo e mahuʻinga ia ʻi he tokelau ʻo Haʻapai. Ko hono hingoa fakatenetene ko e Ongo Haʻangana, (ko Haʻano ko e taha ia).

ʻOku ʻi ai ha kolo ʻe ua:

  • Felemea 19.910° S 174.410° W ʻi he tafaʻaki tonga
  • ʻUiha (kolo) 19.892° S 174.405° W ʻi he tafaʻaki tokelau

Ko e konga tokelau, ʻoku tuʻu ko ʻUiha (kolo) ʻi ai, ko e tofiʻa ia ʻo Malupō, ko e konga tonga, ʻoku tuʻu ko Felemea ʻi ai, ko e tofiʻa ia ʻo e tuʻi ʻo Tonga, ʻa ia ko e tuʻi fefine.

ʻOku mahuʻinga lahi ko ʻUiha ʻi he hisitōlia ʻo Tonga. ʻOku tuʻu ʻi ai ko e:

  • Makahokovalu, ko e moʻunga (faʻitoka) lahi, tatau mo e Paepae ʻo Teleʻa, ʻi he matātahi tokelau
  • Fāʻonelua ʻo ʻUiha (kolo).
  • Malaʻelahi, naʻe telio ʻa e kau faleʻalo ʻi ai ʻi ʻUiha kolo.
  • Halatoaongo, ko e hala fakaʻeiki ki Malaʻelahi.
  • Tuʻalikutapu, ko e matāfonua hahake.
  • ʻOtu motu kinekina, ʻi he tonga ʻo e motu, ko e heliaki maʻa e Tuʻi Tonga, vakai kia Tuʻitātui.
  • ʻEsi ʻo Maʻafu (Henele Maʻafuʻotuʻitonga) (ʻi Felemea).

Naʻe faʻelei ʻi ʻUiha: ko Feke Tutuila; Peni Tutuʻila Malupō; Tēvita Moala Kamitoni; ʻUlukilupetea.

Ko Soakai ko e toʻa lahi, naʻe ʻafio ia ʻi Felemea ʻi he taʻu 1800 pe ofi ki ai (ko e kui ʻo Henele Maʻafuʻotuʻitonga mo e houʻeiki Fielakepa).

Latitute longitute: 19°902 tonga 174°401 hihifo

Ko e kupu ʻeni ko e potuʻi ia (stub). ʻIo, ko koe, kātaki tokoni mai ʻi hono ngāue fatu fakalahi.