Kola

Mei he Wikipedia
Kola
Fakafaʻafaʻahinga fakasaienisi
Puleʻanga:ʻakau
Vahe:ʻakau matala
Haʻa:lautengaʻiua
Haʻa siʻi:rosidae
Holongā:sapindales
Kāinga:RUTACEAE
Kāinga ofi:Citrus
Faʻahinga:aurantium
Hingoa kakato lōua
Citrus aurantium L.
Hingoa lea fakapilitānia: Sour/bitter orange, Seville orange
Commons
Commons
Species
Species
Vakai ki he tala fakalahi:
Commons & Wikispecies


Kola
Fakafaʻafaʻahinga fakasaienisi
Puleʻanga:ʻakau
Vahe:ʻakau matala
Haʻa:lautengaʻitaha
Holongā:poales
Kāinga:mohuku
Kāinga ofi:Sorghum
Faʻahinga:halepense
Hingoa kakato lōua
Sorghum halepense (L.) Pers.
Hingoa lea fakapilitānia: Johnson grass
Spacies
Spacies
Vakai ki he tala fakalahi:
Wikispecies

ʻOku ua ʻa e ngaahi ʻakau ʻoku ui ko e kola ʻi Tongá ni.

  • Ko e fuʻu ʻakau lahi ia, ʻoku tatau mo e Citrus vulgaris, mo e hono foʻi fua, ʻoku meimei tatau mo e ngaahi moli kae siʻi ange mo e mahi ange.
  • Ko e faʻahinga mohuku, ʻoku tui ʻe he kau saienisi ʻe taha ko e Sorghum sudanense ia, pea ʻikai ko e S. halepense. Ko hono ʻuhinga tatau ko e Andropogon halepensis. ʻOku ngāueʻaki foki maʻa e Sorghum bicolor, ko e faʻahinga kehe (pe tatau ?), ka meimei tatau ʻene ʻasi. Taimi ʻe niʻihi ʻoku ui foki ko hana, kā ko e mohuku kehe ia.

Ko e mohuku ko e ʻakau vaoa taʻefiemaʻu ʻaupito ia. ʻOku ui ko e ʻakau kovi ʻoku mafola mo tupu vao ʻe he palemia ʻi 1927 (lao fakalahi 1988, vahe 128) maʻa Haʻapai mo Vavaʻu, pea ʻi 1929 maʻa Niuatoputapu mo Tafahi.

Ngaahi faʻahinga kehekehe[fatuʻi vahe | edit source]

Hingoa ʻi he ngaahi lea kehe[fatuʻi vahe | edit source]

Toe meʻa kehe[fatuʻi vahe | edit source]

Tokua naʻe ʻomi ʻa e ngaahi tenga ʻo e kola mohuku ki Tongá ni ʻi he kola hoosi.

Tataku[fatuʻi vahe | edit source]

Ko e kupu ʻeni ko e potuʻi ia (stub). ʻIo, ko koe, kātaki tokoni mai ʻi hono ngāue fatu fakalahi.