Sanualio Laufilitonga

Mei he Wikipedia
Ko e kolosi ʻi ʻolunga ʻo e langi Tu‘ofefafa ʻo ʻene tōfāʻanga. Ko e kiʻi sila ʻi he lotomālie ʻo e kolosi ʻoku pehē: KUO TELIO ENI I HON[O] 11 O TESIMA [sic] 1865 AE TUI TOGA KO SANUALIO LAUFILITOGA KUO PEKIA IA Y [sic] HONO 9. MOU HUFAKI IA
HOKOHOKO ʻO E HOUʻEIKI ʻENAU FAKANOFO
tokotaha naʻe fetongiTuʻi Tongatokotaha hoko
Fatafehi FuanunuiavaSanualio Laufilitonga(ngataʻanga)
fakanofo1827
fakamālōlō1865


Puha TUPUʻANGA
(tohi hohoko)
Sanualio Laufilitonga
(tangata—24 ʻAokosi 1797—9 Tisema 1865)
ʻene mātuʻa ʻeiki→Fatafehi Fuanunuiava Tupou Veiongo←fehuhu
tokouaSanualio Laufilitonga
ʻohoana ILātūniua
fānauManumataongo Fakauakimanuka
ʻohoana IILuseane Halaevalu Mataʻaho
fānauViliami Kalaniuvalu Lavinia Veiongo (māhanga)
ʻohoana IIILātū Fakahau
fānauHepisipa
ʻohoana IVSiulolovao
fānauFatafehi Fangaʻafā
  • E. Wood-Ellem, Queen Sālote of Tonga, Auckland university press, 1999

Naʻe tala ange ʻe Tokiukamea ko e tamasiʻi ia, taʻu ʻe 15 pe ofi ki ai ʻi he taimi ʻo heʻene mavahe mei Vavaʻu ʻi 1810.

Kuo taʻane ʻa Laufilitonga mo e kau fefine ʻe 18 tupu, kā ʻoku ʻoatu heni e tokonima pē. ʻOku toe ʻa hano ʻohoana mahuʻinga ʻe taha: ko Sālote Lupepauʻu, kā naʻe ʻikai haʻana fānau. Ko Luseane Halaevalu Mataʻaho, ko e ʻofefine ʻo e Tuʻi Kanokupolu, naʻe kohuʻi ʻa e ʻohoana mahuʻinga taha, ko e moheofo. Kae naʻe ʻikai ha taupoʻou, koeʻuhi ʻa e kākā ʻo Tāufaʻāhau.

Ko e niʻini ʻo e toenga ʻo e kau sinifu mo e fokonofo kinautolu:

Ko e Tuʻi Tonga fakaʻosi ia, kae ʻe fakanofo ʻa hono foha ʻi he hingoa nōpele ko e Kalaniuvalu ʻe Siaosi Tupou I. Kae naʻe fieʻoatu ʻe Laufilitonga ʻa e mafai ʻo e Tuʻi Tonga ki hono ʻilamutu, ko Siaosi Fatafehi Toutaitokotaha (Tuʻipelehake), (mokopuna ʻo ʻene fehuhu Tupou Veiongo mo e ʻeiki kehekehe).

He ʻaho 7 Nōvema 1851, naʻa ne papitaiso ʻi he siasi Katolika Loma, naʻa ne liliu hono huafa kia Samuelio Fatafehi Laufilitonga (ka ʻoku tohi ko Sanualio Laufilitonga). Flag of the United Kingdom (3-5).svg English translation available: Go